Spis treści
Wszystkie informacje na temat sumy ubezpieczenia i jej wysokości można znaleźć w umowie oraz w OWU (Ogólne Warunki Ubezpieczenia). Sprawdźmy, co warto wiedzieć o sumie ubezpieczenia.
Wprowadzenie
Suma ubezpieczenia to kwota stanowiąca górną granicę odpowiedzialności towarzystwa ubezpieczeń przy zawieraniu umów dotyczących ubezpieczeń majątkowych, życiowych i innych. Jest kilka rodzajów sum ubezpieczenia, jednak najczęściej spotykaną jest tzw. stała suma ubezpieczenia.
Kwota wybrana jako suma ubezpieczenia powinna odpowiadać wartości rzeczywistej przedmiotu ubezpieczenia. Można ją też ustanowić na podstawie wartości przedmiotu ubezpieczenia, gdyby był nowy w dniu zawarcia polisy. W przypadku ubezpieczeń na życie suma ubezpieczenia to kwota odszkodowania, jaką ubezpieczycie wypłaci uposażonym w przypadku śmierci ubezpieczonego.
Zaniżanie sumy ubezpieczenia, aby obniżyć składkę, skutkuje proporcjonalnym zmniejszeniem świadczenia w przypadku szkody w polisie majątkowej. Inny rodzaj to suma ubezpieczenia na pierwsze ryzyko – występuje ona często w ubezpieczeniach od kradzieży.
W ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej (OC) występuje pojęcie sumy gwarancyjnej, która spełnia funkcje podobne do sumy ubezpieczenia.
Czym jest suma ubezpieczenia?
Suma ubezpieczenia to górna granica odpowiedzialności finansowej ubezpieczyciela. A zatem jest to maksymalna kwota świadczenia, jaką może otrzymać ubezpieczony w przypadku szkody objętej ochroną. Inaczej nazywa się ją limitem odpowiedzialności lub sumą gwarancyjną.
Jednak warto wiedzieć, że suma ubezpieczenia i suma gwarancyjna trochę się różnią. Przede wszystkim suma gwarancyjna dotyczy ubezpieczeń OC. Jest to gwarantowana i ustalona prawnie maksymalna kwota odszkodowania. Natomiast sumę ubezpieczenia ustala się indywidualnie przy podpisywaniu umowy ubezpieczeniowej.
Jak ustalana jest suma ubezpieczenia?
W przypadku polisy na życie sumę ubezpieczenia ubezpieczony określa podczas zawierania umowy. Jej wysokość zależy od klienta, jednak towarzystwo ubezpieczeniowe wyznacza granice wysokości minimalnej i maksymalnej. Na ogół proponowana przez ubezpieczyciela suma ubezpieczenia zależy od wieku, stanu zdrowia i zawodu wykonywanego przez ubezpieczonego.
W przypadku grupowego ubezpieczenia na życie, wysokość sumy ubezpieczenia ustala towarzystwo ubezpieczeniowe i obowiązuje ona wszystkich pracowników. Taka polisa ma stałą składkę przez cały okres trwania umowy. Warto jednak wiedzieć, że na ogół ubezpieczyciele umożliwiają dokonywanie modyfikacji w trakcie trwania ubezpieczenia.
Dodatkowo niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe pozwalają na indeksację składki, a w konsekwencji sumy ubezpieczenia, o wskaźnik inflacji. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie sumy ubezpieczenia do bieżącej sytuacji gospodarczej. Ma to duże znaczenie, zwłaszcza przy polisach długoterminowych, zawieranych na kilkanaście lub kilkadziesiąt lat.
Jak suma ubezpieczenia wpływa na wysokość składki?
Suma ubezpieczenia ma znaczący wpływ na wysokość składki. Nie jest ona jedynym istotnym czynnikiem, ponieważ znaczenie mają także wiek oraz stan zdrowia ubezpieczonego. Przy określaniu sumy ubezpieczenia i składki, ubezpieczyciel kieruje się poziomem ryzyka. Jego oceny dokonuje na podstawie informacji dostarczonych przez klienta w ankiecie dotyczącej zdrowia.
Poziom ryzyka wzrasta przede wszystkim u osób starszych oraz cierpiących na choroby przewlekłe. Dotyczy to także osób, które przebyły różne operacje i choroby. W ankiecie, jaką musi wypełnić klient, znajdują się pytania dotyczące:
- występowania w rodzinie nowotworów,
- przebytych chorób,
- zabiegów chirurgicznych,
- nałogów.
Wyższą składkę przy tej samej sumie ubezpieczenia zakład ubezpieczeń może zaproponować osobom wykonującym zawody o zwiększonym ryzyku wypadku i śmierci (np. monter sieci energetycznych, górnik), a także tym, którzy uprawiają sporty ekstremalne.
Suma ubezpieczenia a wysokość świadczenia
Wysokość świadczenia wypłaconego przez ubezpieczyciela nie zawsze musi być taka sama jak suma ubezpieczenia. Określają to zasady dotyczące danego zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową. Szczegółowe reguły dotyczące warunków i wysokości świadczenia za konkretne zdarzenia znajdziesz w OWU (Ogólne Warunki Ubezpieczenia).
Przykładowo, w razie śmierci ubezpieczonego całą sumę ubezpieczenia TU wypłaca tylko w przypadkuśmierci naturalnej, w wypadku komunikacyjnym lub w wypadku w czasie pracy. Osoba uprawniona do otrzymania świadczenia nie otrzyma całej sumy ubezpieczenia, jeśli do śmierci ubezpieczonego doszło, kiedy był on pod wpływem alkoholu lub narkotyków. Firma ubezpieczeniowa bierze także pod uwagę sytuacje, gdy ubezpieczony zginął na skutek udziału w zamieszkach ulicznych bądź poełnił samobójstwo.
Zasady uniemożliwiające otrzymanie odszkodowania lub zmniejszenie jego wysokości to wyłączenia odpowiedzialności. Dodatkowo ubezpieczyciel określa okres karencji, czyli czas, kiedy pomimo dojścia do zdarzenia objętego ochroną, ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania. To okres, liczony od momentu podpisania umowy – może wynosić 6 miesięcy lub 1 rok, w zależności od zdarzenia objętego ochroną.
Po złożeniu wniosku o wypłatę świadczenia z tytułu śmierci ubezpieczonego, zakład ubezpieczeń analizuje okoliczności zdarzenia na podstawie dostarczonych dokumentów. Do ubezpieczyciela wraz z wnioskiem trzeba złożyć m.in. akt zgonu, zaświadczenie lekarskie, a także:
- w przypadku śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku – dokument wystawiony przez policję lub prokuraturę;
- w przypadku śmierci spowodowanej długotrwałą chorobą – dokumentację medyczna z okresu leczenia.
Suma ubezpieczenia a suma gwarancyjna
Sumę ubezpieczenia ustalisz umownie, natomiast sumę gwarancyjną regulują przepisy i dotycza one polis OC.
Zgodnie z przepisami prawnymi suma gwarantowana dla OC nie może być niższa niż równowartość w złotych:
- 5,21 mln euro w przypadku szkód na osobie, gdy dotyczy to jednego zdarzenia;
- 1,05 mln euro w przypadku szkód na mieniu, gdy dotyczy to jednego zdarzenia.
Dodatkowo w przepisach prawa ustawowdawca ustalił także wysokość sumy gwarancyjnej OC dla wybranych grup zawodowych – na przykład polisa OC dla rzeczoznawców opiewa na 25 tys. euro.
Jak obliczyć sumę ubezpieczenia?
Określenie optymalnej sumy ubezpieczenia wymaga konkretnych obliczeń i przeanalizowania swojej sytuacji życiowej oraz finansowej. Warto pamiętać, że w przypadku ubezpieczenia na życie suma ubezpieczenia będzie stanowić gwarantowane zabezpieczenie dla bliskich ubezpieczonego.
Najlepszym sposobem na obliczenie sumy ubezpieczenia jest analiza wydatków ponoszonych obecnie, jak również tych, jakie mogą dotyczyć rodziny w przyszłości. Szczególnie jest to ważne, gdy ubezpieczenie ma być zabezpieczeniem dla dzieci. Jak wiadomo, ich potrzeby zmieniają się wraz z ich wiekiem.
Przy określaniu sumy ubezpieczenia warto sprawdzić miesięczne zobowiązania gospodarstwa domowego, czyli opłaty i zaciągnięte kredyty. Ponadto należy określić okres, na jaki rodzina będzie potrzebowała zabezpieczenia finansowego. W tej kwestii duże znaczenie ma wiek dzieci oraz zarobki współmałżonka.
W dokładnym określeniu sumy ubezpieczenia pomoże doradca ubezpieczeniowy. Oszacuje on jej wysokość i dostosuje składkę ubezpieczeniową do możliwości finansowych ubezpieczonego.
Jeśli chcemy samodzielnie obliczyć sumę ubezpieczenia, możemy to zrobić na podstawie:
- wysokości zarobków za okres ostatnich trzech lat;
- wysokości sześciokrotności rocznych wydatków rodziny.
Sumę ubezpieczenia w przypadku ubezpieczeń majątkowych (nieruchomości, mienie, budynki gospodarcze) powinniśmy podać uwzględniając rzeczywistą wartość rynkową lub odtworzeniowią mienia, które jest objęte ochroną. W przypadku budynków, sumę ubezpieczenia można określić na podstawie kosztów odbudowy lub ich wartości rynkowej.
Sumę ubezpieczenia w przypadku polis komunikacyjnych OC regulują przepisy. Zależy ona od rodzaju pojazdu oraz przepisów obowiązujących w danym kraju. Przy AC określana jest ona na podstawie wartości rynkowej samochodu lub sumy potrzebnej do jego naprawy czy też odbudowy w przypadku szkody.
Nadubezpieczenie i niedoubezpieczenie
Przy określaniu sumy ubezpieczenia ubezpieczony powinien wykazać skrupulatność i z pełną odpowiedzialnością podejść do tematu. To bardzo ważne, ponieważ w przypadku niewłaściwego oszacowania sumy ubezpieczenia może dojść do nadubezpieczenia lub niedoubezpieczenia. Nadubezpieczenie oznacza, że sumę ubezpieczenia ustalono za wysoko w stosunku do prawdziwej wartości mienia objętego ochroną. Nie jest to korzystna sytuacja, ponieważ ubezpieczony płaci wyższą składkę, a wcale nie otrzymuje lepszej ochrony, gdyż po wystąpieniu szkody, zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie nie na podstawie sumy ubezpieczenia, ale biorąc pod uwagę autentyczną wartość mienia.
Niedoubezpieczenie jest sytuacją odwrotną. W tym przypadku suma ubezpieczenia jest określona na mniejszą niż realna wartość mienia. Jeśli dojdzie do szkody, otrzymasz mniejszą wysokość świadczenia. Będzie ono uzależnione od stosunku sumy ubezpieczenia do autentycznej wartości mienia.
Niedoubezpieczenie często występuje w przypadku ubezpieczeń nieruchomości. Pomimo upływu lat składka za polisę nieruchomości pozostaje na tym samym poziomie, natomiast cena budynku po kilkunastu latach może stracić na wartości.
Warto wiedzieć, że odszkodowanie nie może być wyższe, niż suma ubezpieczenia określona w umowie. Z tego powodu w przypadku niedoubezpieczenia czasami różnicę pomiędzy sumą ubezpieczenia a wartością utraconego mienia może pokryć prewencyjna suma ubezpieczenia. Jedna skorzystać z niej mogą tylko ci ubezpieczeni, którzy zgodzili się na odpowiednią klauzulę zabezpieczającą.
Stała, nieredukcyjna i redukcyjna suma ubezpieczenia
W ramach dobrowolnego ubezpieczenia samochodu autocasco możesz wybrać stałą sumę ubezpieczenia. Ubezpieczyciel zawsze ustala wartość pojazdu w dniu zawarcia umowy – robi to na podstawie profesjonalnych katalogów. Jeśli jednak Twoje auto zostanie skradzione np. po upływie 10 miesięcy od zawarcia polisy AC, to odszkodowanie nie zostanie wyliczone od wartości pojazdu w dniu zawarcia umowy, lecz z dnia, w którym doszło do szkody. Jeśli wybierzesz stałą sumę ubezpieczenia, wtedy odszkodowanie będzie wyliczone od wartości auta ustalonej w dniu zawarcia umowy. To dodatkowa opcja proponowana do AC. Po jej wybraniu każde wypłacone odszkodowanie będzie liczone od wartości auta w dniu podpisywania umowy.
Suma ubezpieczeniowa może być także redukcyjna, czyli konsumpcyjna. Wówczas jest ona pomniejszana o kwoty wypłaconego odszkodowania. W tym przypadku, gdy dojdzie do szkody całkowitej lub nastąpi wypłata odszkodowania równego sumie ubezpieczenia, wtedy automatycznie dojdzie do rozwiązania umowy. Suma ubezpieczeniowa nieredukcyjna stanowi przeciwieństwo redukcyjnej i nie jest pomniejszana o kwoty odszkodowania.
